Zacznijmy od klasyki, będącej oczywistym wzorem nie tylko dla Gambitu królowej, ale i lwiej części produkcji traktujących o wybitnych osobowościach. Nawet sam pomysł wizualizowania sobie pewnych wzorów przez matematycznego geniusza Johna Nasha jest dość podobny do późniejszych scen, w których nasza szachistka toczy w głowie szachowe pojedynki. Znakomite, przełomowe pod wieloma względami dzieło Rona Howarda z wybitną rolą Russella Crowe’a.
Wracamy do świata szachistów, a także okresu zimnej wojny i wyścigu zbrojeń Rosji i USA praktycznie w każdej dziedzinie – od gospodarki aż po sporty. Tak jak w Gambicie królowej, Pionek przedstawia starcie mistrzów szachowych z podtekstami, Tobey Maguire odgrywa ponadto postać o bardzo trudnym charakterze, co daje kolejne podobieństwo do historii Harmon.
Pierwszym tytułowym geniuszem z naszej listy jest oczywiście Albert Einstein. Tutaj również skupiamy się bardzo kompleksowo na zarysie głównego bohatera – w tym przypadku nawet nieco bardziej niż w Gambicie. Poza życiem umysłowym Einsteina adaptacja biografii autorstwa Waltera Isaacsona skupia się także i na tym uczuciowym, dość rzadko poruszanym, jeżeli chodzi akurat o Einsteina.
Zobacz również: Ukryta gra – recenzja bardzo dziwnego filmu o szachowym arcymistrzu w Polsce
Nieco słabsza produkcja National Geographic od poprzednika, ale także wartościowa i ze zdecydowanie bardziej kontrowersyjnym protagonistą, co sprawia, że pewne aspekty produkcji są nieco bardziej podobne do Gambita królowej. No i oczywiście Antonio Banderas w niesamowitej roli Pablo Picasso, wybitnego malarza i niezwykle skomplikowaną personę, wiecznie wikłającą się w romanse i skandalizującą.
Na listę wstawiliśmy serial też z biblioteki HBO GO. Tematem najmocniej odchodzący od serialu Netfliksa, jednak w dalszym ciągu wartym uwagi w jego kontekście. Nie jest to bowiem w żadnym razie lekcja historii – bo fakt faktem ma z nią raczej niewiele wspólnego – ale w interesujący sposób przedstawia młodą, silną kobietę w osobie Katarzyny Wielkiej, która – podobnie jak Beth Harmon – musi stanąć przeciwko aktualnym konwenansom, by osiągnąć swoje. Polityka nie jest tu jak szachy, bo w Wielkiej jest znacznie bardziej na wesoło, a znakomite role odgrywają Nicholas Hoult i Elle Fanning.
Kończymy filmem, którego podobieństwo do Gambita królowej związane jest z trudnymi początkami. Tak jak grana przez Anyę Taylor-Joy Beth nauczyła się grać od woźnego, będąc jedynie sierotą, w Szach-mat pewien były przestępca tworzy klub szachowy przeznaczony dla młodych ludzi z Waszyngtonu, którym los nie daje wiele szans na sukces.
