5.Age of Wonders
Age of Wonders pełnym 4 X-em jest dopiero od części drugiej, przy czym w każdej kolejnej części elementów tego pod-gatunku przybywało. Rosły możliwości rozwoju nie tylko magicznego ale też technologicznego, możliwości rozbudowy miast i ich waga. W pierwszej części badania dotyczyły wyłącznie magii, niemożliwe było zakładanie nowych miast a i ich rozwój był mocno ograniczony. Niemniej wszystkie części tej gry są bardzo ciekawymi strategiami w świecie fantasy, od drugiej części – jednymi z najlepszych 4 Xów fantasy.
Wydawca: Triumph Studios
Twórcy: Triumph Studios, wcześniej Gathering
Trailer najnowszej części: https://www.youtube.com/watch?v=DrO0cA_lb0o
Strona twórców:http://aow.triumph.net/about-ageofwonders-iii/
Daty wydania części serii:
Age of Wonders 1999/2000
Age of Wonders II: The Wizard’s Throne 2002
Age of Wonders: Shadow Magic 2003
Age of Wonders III 2014
4. Galactic Civilizations
Przez długi czas była to szandarowa produkcja będąca Cywilizacją w kosmosie – nawet sama nazwa na to wskazywała. Ma ona bardzo dobre przeniesienie mechanizmów Cywilizacji – do kolonizacji kosmosu. Ciekawie pomyślane są różne alternatywne warunki zwycięstwa. W każdej części przyjęto cokolwiek różne rozwiązania dlatego, jeżeli komuś nie spodobała się część najnowsza – może zajrzeć do poprzednich. W ostatnich latach przy okazji remake’u Master of Orion i wydania Endless Space, jej pozycja stała się cokolwiek mniej pewna – jednak jeżeli dla kogoś jedna planeta to ciągle za mało – Galactic Civilizations pozostaje dobrą opcją.
Wydawca:Stardock, wcześniej Strategy First
Twórcy: Stardock
Trailer najnowszej części:
https://www.youtube.com/watch?v=Zs_qG1vPY_s
Strona twórców: http://www.stardock.com/
Daty wydania części serii:
Galactic Civilizations 2003/2004
Galactic Civilizations II: The Dread Lords 2006
Galactic Civilizations III 2015
3.Master of Orion
Master of Orion to gra, której zawdzięczamy powstanie nazwy i klasyfikacji gatunkowej strategii 4X. To w recenzji pierwowzoru tej serii pojawiło się to określenie. Teraz gra doczekała się remake’u. Gra zawiera wszystko, co w Galactic Civilizations, oczywiście zrobione trochę inaczej i najbardziej polecałbym zobaczyć te różnice osobiście. Wyższe miejsce dostaje przede wszystkich z powodów honorowych.
Wydawca:Obecnie WG Labs, wcześniej Infogrames, MicroProse.
Twórcy:Obecnie NGD Studios , wcześniej Quicksilver Software, Simtex.
Trailer:https://www.youtube.com/watch?v=pBMmtQjYljs
Strona twórców: http://masteroforion.com/intro
Daty wydania części serii:
Master of Orion 1993
Master of Orion II: Battle at Antares 1996
Master of Orion III 2003
Master of Orion (remake) luty 2016
2.Endless Space/ Endless Legend
Mimo tego, że seria ta jest dosyć młoda, podjęła ona walkę o innowacyjność z dużą konkurencją, m.in. Cywilizacją oraz Galactic Civilizations. Z tą pierwszą rywalizowało Endless Legend – ciekawy miks fantastyki oraz science fiction – opowiada o rywalizacji różnych ras na jednej z bardzo specyficznych planet uniwersum Endless Space – Auridze. Na uwagę zasługuje fakt, że Endless Legend jeszcze na długo przed premierą Cywilizacji VI miała miasta, które mogły się rozrastać na mapie. Podstawowy system dzielnic, które zyskują bonusy za położenie na mapie, był tam obecny, tak samo jak cuda ustawiane bezpośrednio na mapie. Cały świat gry był co prawda podzielony na prowincje, w ramach, których miasto mogło się rozrastać i w każdej z nich mogło istnieć tylko jedno miasto – ale teoretycznie dzięki temu miasto mogło być nawet większe od miast w cywilizacji – mogło zająć nawet całą swoją prowincję. Poza tym cała seria ma kilka ciekawych pomysłów – dużą rolę herosów, specyficzną walutę – Pył, która jest w stanie zrobić często o wiele więcej, niż pieniądze w innych grach. Nie każdemu musi się spodobać specyfika serii – ale gra ta ma wszystko co powinna mieć strategia 4 X – z dodatkiem pewnych oryginalnych rozwiązań.
Wydawca: SEGA
Twórcy: AMPLITUDE Studios
Trailer Endless Legend: https://www.youtube.com/watch?v=OsMa9EC3nf8
Strony gier na Steamie:
Endless Space: http://store.steampowered.com/app/208140/
Endless Legend: http://store.steampowered.com/app/289130/
Daty wydania części serii:
Endless Space 2012
Endless Legend 2014
1. Cywilizacja
Oczywiście najbardziej podobne do najnowszej Cywilizacji, mimo wszelkich zmian wprowadzonych w najnowszej odsłonie, będą poprzednie części serii. Względem jej poprzedniczki do pewnego stopnia Civilization VI zmieniła prawie wszystko w drobnym stopniu – ale wiele mechanizmów będzie znajomych dla graczy posiadających poprzednie części. System kultury, wielkich ludzi, religii, zdolności przywódców, rozwoju rządu – jest w sporym stopniu połączeniem rozwiązań z IV oraz V – z pewnymi udoskonaleniami i dopasowaniem do chyba największych innowacji – systemu aktywnych badań, które sprawiają, że pewne działania pozwalają przyspieszyć wynajdowanie nowych technologii oraz miast rozbudowywanych na mapie.
Na szczególną uwagę dla nowych osób, oprócz Cywilizacji VI, zasługują właśnie te dwie poprzednie części, z których w pewnym stopniu czerpie ostatnia odsłona – czyli „czwórka” i „piątka”. Gry te doczekały się też wielu modów, które pozwolą dopasować rozgrywkę do osobistych preferencji.
Na uwagę zasługują także dwie „kosmiczne” wersje Cywilizacji – Civilization: Beyond Earth oraz gra, na której Civ:BE się wzoruje, czyli Sid Meier’s Alpha Centauri. Obie te gry łączy to, że opowiadają historię, jaka wydarzyła się po naukowym zwycięstwie w Cywilizacji. Dzieli je nieco inne podejście do tego tematu – oraz 15 lat historii gier. Mimo to, wielu fanów zdecydowanie preferuje starszą wersję, wiec Alpha Centauri jest godne uwagi każdego, komu nie przeszkadza, że gra jest już cokolwiek wiekowa – i wszystko z tym związane. Ciekawa jest także Colonization, gra która powstała blisko daty wydania pierwszej cywilizacji i działała na podobnym do niej silniku i doczekała się remake’u na silniku czwartej Cywilizacji. Opowiada ona historię kolonizatorów Ameryki – od pierwszej kolonii aż po ogłoszenie niepodległości.
Oprócz głównej Cywilizacji była rozwijana przez inne studio – spin off Civilization Call to Power z sequelem Call to Power 2. Spin-offy te charakteryzowały się dalekim posunięciem w przyszłość i mocno rozbudowanej dyplomacji. Istnieje też seria przeznaczona na konsole – Civilization: Revolution z sequelem Revolution 2.
Wydawca: Obecnie 2K Games od Civ IV, wcześniej Infogrames, Electronic Arts, Microprose
Twórcy:Obecnie Firaxis , wcześniej Microprose
Filmik przedstawiający ewolucję serii do piątki:
Strona twórców:
http://www.firaxis.com/
https://www.2k.com/
Daty wydania ważniejszych części serii:
Civilization 1991
Colonization 1994
Civilization II 1996
Alpha Centauri 1999
Civilization III 2001
Civilization IV 2005
Civilization V 2010
Civilization: Beyond Earth 2014
Civilization VI 21.10.2016
Gry od Activision:
Civilization: Call to Power 1999
Call to Power 2 2000
Gry na kosole:
Civilization: Revolution 2008
Civilization: Revolution 2 2014
Inne warte uwagi spoza rankingu:
Heroes of Might and Magic:
Heroesy nie są do końca grą 4 X, ponieważ ze wszystkich „iksów” w pełni zrealizowany jest tylko aspekt eksploracji i walki. Choć istnieją alternatywne rodzaje zwycięstwa, brak jest rozwoju technologicznego i samodzielnego zakładania miast, gospodarka zasobami jest bazowana na zajmowaniu i trzymaniu ich źródeł, ale nie ma jej rozwoju w czasie. Niemniej jest to bardzo dobra seria strategii turowych łącząca elementy strategiczne z niektórymi rozwiązaniami znanymi z RPGów. Najbardziej popularna jest trzecia część serii, obecnie najnowsza jest część siódma wydana w 2015 roku.
Lords of the Realm/ Lords of Magic
Jest to raz historyczna (Seria Lords of the Realm), raz fantastyczna (Lords of Magic) seria,łącząca elementy turowe z tymi dziejącymi się w czasie rzeczywistym. Jako taka już po części wykraczała poza tym ranking. W dodatku była wydawana dosyć dawno temu (ostatnia gra – Lords of the Realm III została wydana w 2004 roku ale całkowicie zrezygnowała wtedy z elementów turowych) co zadecydowało o wspomnieniu jej tutaj a nie w samym rankingu.
Sid Meier’s Starships:
Ta gra jest mocno związana z Civilization Beyond Earth – do tego stopnia, że gry współpracują ze sobą – wykonanie pewnych rzeczy w jednej, odblokowuje pewne opcje w drugiej. Jednak Starships jest znaczące różne zarówno od Cywilizacji jak i jej kosmicznych odpowiedników – gra jest nastawiona na rozgrywkę krótszą, szybszą i bardziej skupioną na elementach RPG oraz walce taktycznej.
Total War
Seria Total War nie wylądowała w rankingu, gdyż, chociaż część turowa w większości kwalifikowałaby ją do 4 X-ów to jednak jest bardzo ważna część RTSowa, w postaci zarządzania bitwami. Jako taka nie zmieściła się w rankingu strategii turowych. Generalnie strategie historyczne inne od Cywilizacji często zmierzają w kierunku czasu rzeczywistego – po części zapewne po to, by uniknąć powielania schematów serii firmowanej nazwiskiem Sida Meiera – oraz konkurencji z nią o tą samą grupę odbiorców.
Ilustracja wprowadzenia: Materiały prasowe.