Najlepsze filmy historyczne | TOP 50

Autor: Jakub Najmoła 13 czerwca 2017

Najlepsze filmy historyczne (10-1)

10. Tron we krwi (1957), reż. Akira Kurosawa

TOP 10 rankingu prezentującego najlepsze filmy historyczne otwiera dzieło autorstwa japońskiego mistrza to połączenie kina historycznego i dramatu. Kurosawa pokazuje nam losy generała, który za sprawą namów swojej żony postanawia zostać władcą Pajęczego Zamku. By osiągnąć ten cel popełnia kolejne zbrodnie. Tron we krwi to co prawda wytwór kinematografii wschodniej, czuć tutaj jednak, że całość jest utworzona w duchu Szekspirowskim. Skromność środków wyrazu pozwoliła Kurosawie uderzyć posępnym klimatem z niezwykłą mocą. Świetna produkcja okraszona niezwykłym aktorstwem i wyjątkową reżyserią.

9. Pancernik Potiomkin (1925), reż. Siergiej Eisenstein

Pancernik Potiomkin to arcydzieło kina historycznego, który przedstawia epizod z rewolucji roku 1905, a mianowicie bunt na pokładzie okrętu wojennego Kniaź Potiomkin Tawriczeskij. Film miał za zadanie uświetnienie 20. rocznicy wspomnianej rewolucji z 1905 roku. Władze sowieckie powierzyły realizację filmu reżyserowi Siergiejowi Eisensteinowi, który wówczas miał zaledwie 27 lat. Młody twórca filmowy już wtedy był znany ze swojego debiutanckiego, wybitnego obrazu pt. Strajk. Jedna z sekwencji w filmie Pancernik Potiomkin, ukazująca masakrę cywilów na schodach w Odessie, jest uznawana za jedną z najlepszych scen filmowych w ogóle. Film, z okazji 80 rocznicy powstania doczekał się gruntownej rekonstrukcji i obróbce cyfrowej. Poprawiona została również ścieżka dźwiękowa, pierwotnie przygotowana przez Edmunda Meisela, a na potrzeby odświeżenia filmu powtórnie wykonana przez Deutches Filmorchestra.

8. Gladiator (2000), reż. Ridley Scott

Opowieść o zdradzonym legioniście zapada w pamięć z wielu powodów. Przede wszystkim film zapamiętuje się na długo dzięki bardzo dobrze skonstruowanej historii okraszonej piękną, wyróżniającą się muzyką Zimmera. Naprawdę solidny scenariusz, klimatyczne lokacje, życiowa forma Ridleya Scotta i naprawdę niezwykła kreacja Russella Crowe’a – te wszystkie elementy połączone w jedną całość pozwoliły stworzyć film ponadczasowy, za co zresztą został słusznie doceniony (Gladiator zdobył aż pięć statuetek na Oscarowej gali).

7. Ran (1985), reż. Akira Kurosawa

Po raz kolejny w zestawieniu najlepszych filmów historycznych przyglądamy się tytułowi autorstwa słynnego Kurosawy. Nieprzypadkowo – historyczne dramaty pełne skromnej, acz niezwykle wymownej estetyki to prawdziwa specjalność tego japońskiego reżysera. Ran opowiada o losach feudalnego pana, który postanawia przekazać całą swą władzę w ręce najstarszego syna, pozostałym dzieciom oferując zamki i bogactwa. Król uczy swoich potomków, by wspierali się wzajemnie, ci jednak wdają się w walki między sobą. Całość to w istocie przeniesiony na grunt japoński Król Lear – kolejna adaptacja Szekspirowskiej twórczości w azjatyckim wydaniu.

6. Kleopatra (1963), reż. Darryl F. Zanuck, Rouben Mamoulian, Joseph L. Mankiewicz

Nagrodzony czterema Oscarami film z 1963 roku jest jedną z najsłynniejszych produkcji w historii kina. Opowiada o losach ostatniej, a zarazem najsłynniejszej królowej Egiptu – Kleopatry. Historia życia pięknej Egipcjanki, która w wyniku intryg i spisków zmuszona jest walczyć o utrzymanie władzy. Niezapomniana rola Elizabeth Taylor, dzięki której legendarna aktorka osiągnęła szczyt sławy. Kleopatra to ponadczasowe widowisko, któremu towarzyszył wyjątkowy rozmach oraz dbałość inscenizacyjna. Wspaniała scenografia przygotowana była wówczas na niespotykaną skalę. Na potrzeby filmu powstało około 26 tysięcy kostiumów, zbudowano od podstaw mnóstwo okrętów wojennych oraz zrekonstruowano charakterystyczne dla tego okresu antyczne budowle takie jak np. Port w Aleksandrii. Film do dzisiaj jest chwalony, że pomimo niewątpliwie komercyjnego charakteru jest bardzo bliski prawdzie historycznej.

5. Wiek XX (1976), reż. Bernardo Bertolucci

Żyjemy w takich pokręconych czasach, że łatwiej jest znaleźć dowód na bezpośredni kontakt człowieka z obcą cywilizacją niż oglądalną kopię filmu Wiek XX. Nawet planowany niedawno pokaz w jednym z warszawskich kin studyjnych został odwołany „z przyczyn technicznych”. Czy tymi przyczynami była długość dzieła Bernardo Bertulocciego, czyli ponad 5 godzin czystej przyjemności? Nie wiadomo. Wiadomo natomiast, że Wiek XX zasługuje na znacznie większą rozpoznawalność, a to za sprawą międzynarodowej obsady (m.in. Robert De Niro, Donald Sutherland, Gérard Depardieu, czy Sterling Hayden), nietuzinkowej kompozycji trącącej nutką fantastyki oraz niezaprzeczalnego kunsztu reżyserskiego Bertolucciego, który swoimi pomysłami mógłby obskoczyć kilku dzisiejszych, aspirujących do miana „wielkich”, twórców. Film ten oferuje również niespotykane nawet dzisiaj spojrzenie perspektywiczne – lub jak kto woli – horyzontalne na historię tytułowego wieku XX, będącego przecież istnym kotłem czarownic.

4. Wyrok w Norymberdze (1961), reż. Stanley Kramer

Gdy Amerykanie biorą się za historię Europy, to powinniśmy być, co nieco podejrzliwi. Ale jeśli angażują do tego celu takiego człowieka jak Stanley Kramer, to zapomnijmy o wszelkich wątpliwościach i bierzmy co nam podadzą. A tym bardziej, jeśli danie to zwie się Wyrok w Norymberdze. Film fascynuje jednak nie tylko kunsztem i zmysłem reżyserskim Kramera, ale również oszałamiającymi popisami aktorskimi Maximiliana Schella, Spencera Tracy’ego, Montgomery’ego Clifta, czy Burta Lancastera. Ten fakt w połączeniu z ciężarem gatunkowym, jakim było wówczas i jest nadal widmo hitleryzmu, zaowocował powstaniem dzieła porażającego nasze sumienia oraz człowiecze odruchy. Tak, na tym polega kino, moi mili. Świetny dramat sądowy, który musi trafiać do rankingów pokazujących najlepsze filmy historyczne.

3. Barry Lyndon (1975), reż. Stanley Kubrick

O Stanley Kubricku zwykło się mówić, iż kręcił arcydzieło za arcydziełem i że każdy z jego 10-11 (w zależności od tego jakie kryteria przyjmiemy) filmów stanowi podręcznikowy przykład dzieła idealnego. Rzadko kiedy jednak przed szereg tej niesamowitości wypycha się Barry’ego Lyndona. A szkoda, gdyż zainspirowany okresem oświecenia obraz (i to nie tylko jako synonim słowa film, ale jako obraz dosłownie) zachwyca nie mniej niż taka 2001: Odyseja kosmiczna, czy Mechaniczna pomarańcza. Śmiem nawet twierdzić, że to właśnie Barry Lyndon najdosadniej określa kompletny, momentami do granic możliwości pedantyczny, styl Kubricka. Od naturalnego oświetlenia (niemal cały film jest kręcony wyłącznie przy wykorzystaniu światła słonecznego bądź światła pochodzącego od świec), przez niebanalną historię, aż po wzorcowe oddanie ducha epoki Barry Lyndon ani na chwilę nie spuszcza z tonu i powoduje ponad 3-godzinny opad szczęki. God, bring us Kubrick again!

2. Męczeństwo Joanny d’Arc (1928), reż. Carl Theodor Dreyer

Pierwsza, jedyna, unikalna kopia Męczeństwa Joanny d’Arc spłonęła doszczętnie w pożarze, ale gdyby nie ten fakt, to być może nigdy nie otrzymalibyśmy takiego dzieła, jakie ostatecznie sklecił Carl Theodor Dreyer… A może byłoby jeszcze lepsze? Gdybanie pozostawmy gdybaczom, ponieważ na dzień dzisiejszy produkcja z 1928 roku stanowi niesamowicie jasny punkt na mapie filmografii historycznej. Zapis procesu Joanny d’Arc oskarżonej o herezje to bowiem – korzystając z utartego sloganu – kamień milowy w kinematografii, którego nie sposób przecenić. Struktura tragedii antycznej, nowatorskie jak na tamte czasy zbliżenia, niesamowicie mocny przekaz, przy którym nawet niemieccy ekspresjoniści mogą chylić czoła – to wszystko czyni z Męczeństwa obraz zdatny do degustacji nawet we współczesnej, konsumpcyjnej rzeczywistości. A przypominamy, że mamy tu do czynienia z filmem niemym. Zaprawdę wielką rzecz uczyniłeś, mistrzu Dreyer!

1. Andriej Rublow (1966), reż. Andriej Tarkowski

Ostatnio wiele mamy Tarkowskiego w naszych wszelkich zestawieniach, ale czemuż się dziwić, jeśli wszystko, czego dotykał radziecki reżyser, z miejsca zamieniało się w złoto? Tak samo było z filmem Andriej Rublow, dzięki któremu świat po raz pierwszy poznał się na nieograniczonych artystycznych zmysłach tegoż twórcy. Opowieść o mnichu i pisarzu ikon w jednym, przemierzającym średniowieczną Ruś wzdłuż i wszerz, nie jest bowiem tylko historycznym zapisem rzeczywistości (bo fakty się zgadzają – są tarcia między lokalnymi książętami, jest najazd tatarów, są też brud, ubóstwo i niedola maluczkich), ale również bogatą w symbolikę i odniesienia podróżą w głąb siebie, w głąb człowieczeństwa i w głąb toczących ludzką duszę meandrów wiary. Wiadomo, że w takich przypadkach nie trudno o pomyłkę, o przesadę, o pseudoartyzm, które następnie przyczyniają się do powstania całej lawiny mniej lub bardziej nieudanych pomysłów. Tarkowski jednak trafia w punkt, non stop poszukując odpowiedzi, lecz nigdy ich nie udzielając. Andriej Rublow to dzieło wyważone, doskonałe na wielu płaszczyznach, a na innych wręcz niepowtarzalne. W sam raz na pierwsze miejsce w rankingu prezentującego najlepsze filmy historyczne. Albo jakiegokolwiek rankingu.