Woody Allen i jego Nieracjonalny mężczyzna na DVD

Morderstwo lepsze od Viagry

Wielu reżyserów może pozazdrościć formy Woody’emu Allenowi. Kręci filmy rok w rok, podróżuje po całym świecie, pracuje z najbardziej uznanymi nazwiskami w branży. Albo oni pracują dla niego, bo nowojorski twórca jest przecież żywą legendą. Jego najnowszy film to łatwe i przyjemne kino z typowym dla niego czarnym humorem i intelektualnymi wtrętami.

Nieracjonalny mężczyzna to opowieść o zgorzkniałym wykładowcy filozofii, opuszczonym przez żonę, który odnajduje sens życia poprzez popełnienie morderstwa. Abe (Joaquin Phoenix) po przybyciu do nowego kampusu uniwersyteckiego, gdzie fama o nim dotarła wcześniej niż jego osoba, nie stroni od szokowania. Podczas wykładów mówi studentom, że filozofia to „werbalny onanizm”, a na jednej z imprez gra w rosyjską ruletkę na oczach przerażonego tłumu. Mężczyzna przyciąga jak magnes kobiety, bo zarówno koleżanka z uczelni Rita (Parker Posey) i jego studentka Jill (Emma Stone) lgną do niego jak szalone i są gotowe zostawić mężczyzn swojego życia na rzecz zbuntowanego profesora. Jednak on stara trzymać się je z dala od siebie, bo depresja i nihilistyczne nastroje objawiają się także w formie tymczasowej impotencji. Okaże się w końcu, że żadna z pań nie podziała na niego tak ożywczo jak wizja zamordowania kogoś. Abe zmienia się nie do poznania i pracuje nad idealnym planem, by pozbyć się pewnego sędziego.

Allen odwołuje się znowu do swoich ulubionych autorów, Dostojewskiego i Patricii Highsmith. Jego główny bohater przymierza się do popełnienia zabójstwa idealnego, dopuszczając demony swojej podświadomości do głosu. Abe zwierza się Jill, że pracował jako wolontariusz w Afryce oraz pomagał w Nowym Orleanie po huraganie Katrina i to tam przestał wierzyć, że może pomóc światu, będąc biernym uczestnikiem historii. Pomysł na morderstwo, który rodzi się w głowie przypadkowo, wydaje się być strzałem w dziesiątkę. Tylko jakie konsekwencje czekają profesora po tym fakcie? Na pewno odblokowuje się seksualnie i twórczo, czuje się wyzwolony i pełen energii. Ale moralnie ukarany zostać ktoś musi. Kolejny raz Allen zaprzęga ślepy los i głupi przypadek do zorganizowania finałowej przewrotki w filmie.

Nieracjonalny mężczyzna łączy najlepsze elementy filmów Allena: dyskusje o filozofii, bystry humor i mroczny temat. Oczywiście można mieć zastrzeżenia do wątpliwej głębi myślowej, która drzemie za górnolotnymi frazesami i wygłaszanymi mowami. Twórca Manhattanu nigdy jednak nie twierdził, że jest filozofem. Cytowanie wielkich myślicieli, jak sam mówił w wywiadach, miało raczej ułatwiać podrywanie kobiet, i trochę taką funkcję pełni, autoironicznie, w najnowszym filmie. Temat zabójstwa też nie jest nigdy na tyle zatrważający, by zmrozić krew w żyłach. Dopiero pod sam koniec robi się trochę bardziej mrocznie i to bez wątpienia jeden z najlepszych momentów produkcji.

Podany w lekkiej formie film na pewno ucieszy fanów mistrza. Może nie jest tak odkrywczy i poważny jak Wszystko gra, ale dzięki świetnym aktorom zaangażowanym w projekt ogląda go się bez większego zmęczenia. Grany przez Phoenixa wykładowca to jedna z najciekawszych męskich postaci w filmach Woody’ego w ostatnich latach. Błysk w jego oku wnosi nutkę szaleństwa i nieobliczalności do tej ugłaskanej fabuły. Abe owija sobie wokół palca kobiety, wystawia na pośmiewisko największych filozofów, budzi podziw młodszych i starszych. Robi z życiem, co tylko chce. Allen nie idzie o krok za daleko, nie czyni go psychopatą, ale z właściwą sobie miłością ułaskawia go, obnażając jego słabości. I jak tu, będąc aktorem, nie kochać pracy z poczciwym Woodym?