„Fala” – recenzja norweskiego filmu katastroficznego

Niewyobrażalna potęga natury!

Norweski kandydat do Oscarów w reżyserii Roara Uthauga to zaskakująco sprawnie nakręcone i pełne napięcia oraz dramaturgii kino katastroficzne, które poziomem wykonania w niczym nie ustępuje hollywoodzkim superprodukcjom, a pod względem fabularnym, jak i klimatu bije na głowę każdy ostatnio wydany obraz zza wielkiej wody wliczający się poczet rzeczonego gatunku. Nie wierzycie? Zapraszam do lektury poniższego tekstu! 

„Fala” to bardzo skromne kino katastroficzne, można nawet powiedzieć, że to wręcz kameralne widowisko w porównaniu do imponujących, zwykle niezmiernie patetycznych i napakowanych po brzegi efektami specjalnymi obrazów ze sławnej fabryki snów. Produkcja koncentruje się na przedstawieniu losów małej, urokliwej miejscowości turystycznej położonej nad urzekającym fiordem Geiranger, mamiącym wycieczkowiczów swoim niebywałym pięknem, lecz skrywającym również zabójczą tajemnicę, o której wiedzą, a może lepiej powiedzieć: starają się nie zapomnieć, tylko nieliczni. Wraz z biegiem akcji przyglądamy się poczynaniom pewnej zwyczajnej rodziny składającej się z Kristiana i Idun, a także ich dwójki dzieci – przeżywającego okres młodzieńczego buntu Sondre oraz zapatrzoną w rodziców małą Julię. Przez pierwszą połowę produkcji twórcy skupiają się na wytworzeniu pomiędzy kinomanami i wspomnianymi bohaterami nici porozumienia oraz wzbudzeniu wśród widzów sympatii do oglądanych postaci. Poznajemy zatem panujące w rodzinie relacje, marzenia poszczególnych jej członków oraz systemy wartości, czyli nic szczególnego – typowe schematy oraz gatunkowe standardy, jednak tym razem umiejętnie wykorzystane. Scenarzystom bowiem udaje się stworzyć bohaterów z krwi i kości, w czym pomaga im, ku zaskoczeniu wszystkich, zwykła prostota oraz naturalność, a także utalentowani aktorzy (Kristoffer Joner i Ane Dahl Torp). W przeciwieństwie do większości produkcji katastroficznych twórcy nie próbują ubarwić, a co za tym idzie, zainteresować widzów swoimi postaciami poprzez niekiedy strasznie usilne i często zbyteczne umiejscowienie głównych protagonistów w skomplikowanych sytuacjach życiowych i kreowaniu niejednokrotnie napiętych relacji między nimi. Tutaj mamy do czynienia ze zwyczajną, kochającą się rodziną, z którą każdy z nas bez problemu będzie się potrafił w trakcie seansu utożsamić, a w konsekwencji na własnej skórze poczuć szargające bohaterami emocje i uczucia podczas rozgrywającego się dziesięciominutowego koszmaru, a ten, jak nietrudno się domyślić, raz na zawsze odmieni losy mieszkańców wioski Geiranger. W związku z powyższym scenarzyści serwują nam kawał porządnie wykonanego kina familijnego z elementami charakterystycznymi dla komedii.

Druga część filmu to już rasowe kino katastroficzne. Jednakże srogo się rozczarujecie, jeśli myślicie, że w obrazie Roara Uthauga Ziemia będzie trzęsła się w posadach, a fala zaleje pół globu niczym w produkcji Rolanda Emmericha pt. „Pojutrze”. Nic z tych rzeczy, to nie ten rodzaj kina. Norweski twórca w swoim dziele stawia przede wszystkim na napięcie oraz dramaturgię. Przedstawiona przez niego katastrofa dotyczy jedynie małej miejscowości, w której wszyscy mieszkańcy znają się zapewne od dziecka i na co dzień się spotykają. Obserwujemy dramat wąskiej grupy ludzi, którzy niemal od samego początku skazani są na śmierć, a podjęta przez nich nierówna potyczka z nieobliczalną naturą to po prostu przysłowiowa walka z wiatrakami. Dzięki takiemu zabiegowi naprawdę zaczyna nam zależeć na ludziach przebywających w wiosce Geiranger. Nie są to bowiem bohaterowie pozbawieni twarzy (wygenerowane komputerowo awatary), co często jest sporym problemem głośnych blockbusterów, które nie mogą w żaden sposób wzbudzić pożądanych emocji, mimo ukazanej z wielkim rozmachem zagłady pochłaniającej z każdą minutą dziesiątki tysięcy istnień. Szczęśliwie „Fala” nie cierpi również na powszechny w kinie katastroficznym syndrom niezniszczalnych bohaterów. Owszem, głównym postaciom przecież włos z głowy spaść nie może, jednakże swoje przeżycie w dużej mierze zawdzięczają przemyślanemu postępowaniu i dozie przypadkowości połączonej z odrobiną szczęścia. Nie będziecie tutaj świadkami wręcz nieprawdopodobnych scen (paru naciągnięć fabularnych i drobnych potknięć nie sposób uniknąć), więc obserwowane na srebrnym ekranie wydarzenia wydadzą Wam się wiarygodne i przekonujące, a zmagania głównych bohaterów z Matką Naturą znośne i do zaakceptowania – nie są przekłamane ani nie rażą zbytnią sztucznością. Niezaprzeczalną zaletą tej części jest wzrastające napięcie, które zapewni widzom odpowiedni zastrzyk adrenaliny. Od momentu, gdy główny bohater obrazu ustawia stoper na czas 10 minut, tempo dzieła drastycznie wzrasta, a kinomani z zapartym tchem oczekują nadejścia 85 metrowej fali.

W filmie znajdziecie kilka efektownych scen, które związane są z osunięciem się fiordu, co owocuje wznoszącą się falą tsunami, która z niebywałą lekkością pokonuje kolejne metry nieuchronnie zbliżając się do małej miejscowości Geiranger. Trzeba przyznać, że sam jej widok robi zarówno imponujące, jak i przerażające wrażenie. W tych kilku scenach twórcom udaje się ukazać prawdziwą potęgę natury, wobec której człowiek ani jego wiedza i technologia nie jest w stanie się przeciwstawić. Jestem pod ogromnym wrażeniem pracy Norwegów, ponieważ „Fala” pod względem efektów specjalnych może stanąć w szranki z ostatnio wydanymi hollywoodzkimi produkcjami, np. „San Andreas”, i zdecydowanie wygrać starcie. Owszem, widowiskowych scen jest tutaj jak na lekarstwo, lecz małą ilość Skandynawowie rekompensują wysoką jakością i nieskazitelnym montażem. Podsumowując, musicie to zobaczyć w kinach, ponieważ podobne wizualne przeżycia gwarantuje jedynie film „Niemożliwe” w reżyserii Juana Antonio Bayona.

Warto nadmienić, że w produkcji mamy do czynienia ze zderzeniem się dwóch wyraźnie kontrastujących obrazów. Pierwszy to wieś Geiranger przed katastrofą, drugi to rzeczona miejscowość po przejściu wyniszczającej fali. Spokojna i bajeczna okolica w ciągu kilku chwil zmienia się w ponure i przerażające cmentarzysko; zdjęcia to zdecydowany atut produkcji! Mimo że obraz jest ugrzeczniony, to kadry przedstawiające doszczętnie zniszczone Geiranger potrafią wzruszyć i chwycić za serce; kinomani mogą jedynie sobie wyobrazić ból i cierpienie ocalałych z katastrofy ludzi po stracie ich najbliższych. Po prostu trudno przejść obok nich obojętnie, za co należą się duże brawa twórcom, których dzieło faktycznie porusza.

„Fala” w reżyserii Roara Uthauga to śmiałe wyzwanie; rzucona z dużą pewnością siebie rękawiczka przez Europę pod nogi Ameryki i jej fabryki snów. Może filmowi brakuje charakterystycznego dla Hollywood rozmachu, lecz opowiedziana przez scenarzystów historia pełna jest dramaturgii i trzyma w napięciu do samego końca produkcji, a zdolni aktorzy zadbali o wytworzenie emocjonalnej więzi z widzami, co przekłada się na satysfakcjonujący seans. Obraz zaskoczy swoim wykonaniem niejednego kinomana, a poza tym udowodnia, że Europejczycy z dużym powodzeniem potrafią stworzyć stojące na przyzwoitym poziomie kino katastroficzne, przewyższające pod niektórymi względami obrazy zza wielkiej wody.

„Fala” reż. Roar Uthaug – ocena Movies Room to: 70/100