Jak wygląda proces przyznawania Oscarów?

Poznaliśmy już listę nominowanych do najbardziej prestiżowej nagrody filmowej – Oscarów (link tutaj!). Nagroda Akademii Filmowej przyznawana jest od 1929 roku, a pierwsza gala wręczenia nagród trwała… 15 minut. Istniało wtedy jedynie 13 kategorii, obecnie ich liczba wynosi aż 24. W każdej ogłasza się 5 nominowanych, poza kategorią Najlepszy film gdzie od 2009 roku nominowanych może być aż 10.

Pierwsza nazwa nagrody to Academy Award of Merit, jednak od roku 1931 do użytku weszła potoczna nazwa Oscar, która po 8 latach zyskała miano oficjalnej. Skąd się wzięła? Najprawdopodobniej ma ona swoją genezę w uwadze autorstwa Margaret Herrick, bibliotekarki Akademii, która widząc statuetkę powiedziała, że przypomina jej wuja – Oscara Pierce’a. Usłyszał to Sidney Skolsky, hollywoodzki dziennikarz. Określenie bardzo przypadło mu do gustu i zaczął go używać w swoich felietonach. Później, w 1975 roku w swoim memoir zatytułowanym Don’t Get Me Wrong, I Love Hollywood wspomniał, iż pierwszy raz użył owego zwrotu w wodewilskim żarcie – „Will you have a cigar, Oscar?” – aby zadrwić z Akademii. Nie mógł się spodziewać jaki to będzie miało wpływ na historię kinematografii.

Jak wygląda proces przyznania tej, pożądanej przez wszystkich filmowców, statuetki?

Kto przyznaje Oscary?

Oscary są przyznawane przez członków Amerykańskiej Akademii Sztuki i Wiedzy Filmowej, których liczba na dzień dzisiejszy wynosi równe 6 687 osób i są oni podzieleni na 17 kategorii (aktorzy, reżyserowie, scenarzyści itd.). Każdy członek może należeć tylko do jednej kategorii (np. Brad Pitt jest członkiem Akademii jedynie jako aktor, mimo że jest także producentem).

Żeby ubiegać się o członkostwo Akademii trzeba spełnić pewne warunki – aktor musi mieć na swoim koncie występ w minimum trzech filmach, natomiast scenarzysta, reżyser czy producent musiał pracować przy powstaniu przynajmniej dwóch. Inaczej sprawa wygląda w sytuacji osób odpowiedzialnych za stronę techniczną – np. montażysta musi mieć udokumentowaną odpowiednią długość doświadczenia zawodowego. Wymagane doświadczenie zależy od dziedziny. Kto nie spełnia danych warunków ma inną opcję – może starać się o otrzymanie członkostwa za poręczeniem dwóch członków Akademii. Poza tym, każda osoba nominowana lub nagrodzona Oscarem otrzymuje członkostwo Akademii. Zwyczajowo.

Liczba członków stale się zwiększa. Po tym jak w 2015 i 2016 roku jedynie biali byli nominowani w kategoriach aktorskich padło wiele zarzutów wobec Akademii pod hashtagiem #OscarsSoWhite (w 2016 roku 91% członków stanowili biali, a 76% mężczyźni). Postanowiono zrównoważyć proporcje etniczno-płciowe w swoich szeregach i do 2020 roku liczba kobiet i mniejszości w Akademii ma się podwoić. W tym celu zapowiedziano intensywną rekrutację nowych członków.

Wprowadzono również zapisy, które pozbawiły nieaktywnych członków Akademii prawa do głosowania. Zgodnie z nowymi zasadami, możliwość głosowania należeć ma do osób aktywnych w branży filmowej przez ostatnie 10 lat i członków Akademii z nominacją do Oscara na koncie. Dodano również, że po 30 latach aktywności w przemyśle filmowym przywilej głosowania staje się dożywotni. Nowe zasady pozbawiają więc członków z intensywną, ale krótką, dawno zakończoną karierą prawa do głosowania. Dobra zmiana, prawda?

Kto może być nominowanym?

Każdy dystrybutor lub producent może zgłosić swój film. Nie wybiera on jednak kategorii w której będzie nominowany, a robią to członkowie Akademii w pierwszym etapie głosowania. Aby film mógł uzyskać nominację w najważniejszej kategorii – Najlepszy film – musi spełniać pewne warunki:

• musi trwać przynajmniej 40 minut,
• musi mieć publiczny pokaz w kinie w Los Angeles,
• musi być w repertuarze kina przez przynajmniej 7 dni z rzędu,
• jego premiera musi mieć miejsce w kinie (odpadają premiery na Netflixie).

Jak wygląda proces głosowania?

Wysyłaniem kart do głosowania oraz całą skomplikowaną matematyką związaną z liczeniem głosów zajmuje się od ponad 80 lat firma Pricewaterhouse Coopers (PwC). Mimo upływu lat głosy są liczone ręcznie(!).

Proces wyłonienia zwycięzców dzieli się na dwa etapy. W pierwszym członkowie Akademii dostają listę filmów walczących o nominację oraz karty do głosowania. Dzieje się to pod koniec grudnia, czyli w momencie gdy najprawdopodobniej mieli już okazję zobaczyć wszystkie ważniejsze produkcje danego roku. Każdy z nich może głosować tylko w swojej kategorii, czyli reżyser na najlepszego reżysera, aktor na najlepszego aktora itd. Wyjątek stanowią tutaj kategorie na Najlepszy film, w której każdy członek ma prawo głosować, oraz Najlepszy film dokumentalny i Najlepszy film nieanglojęzyczny, w których zwycięzcę wybierają specjalne komitety złożone z wymieszanych członków Akademii. Głosowanie ma charakter preferencyjny co oznacza, że członkowie wybierają swoich faworytów w kolejności preferencji (najlepszy na 1. miejscu, kolejny na drugim itd.). Podają oni maksymalnie 5 nominacji w każdej kategorii poza najlepszym filmem, gdzie wybierają ich od 5 do 10.

Jest jednak jeden, szalenie ważny szczegół – aby uzyskać nominację trzeba przynajmniej raz być na pierwszym miejscu na karcie do głosowania. Oznacza to, że jeśli wszyscy członkowie akademii wybrali film X na 2. miejscu, a tylko 50 członków film Y na 1. miejscu, zaś pozostali członkowie nie wybrali go wcale, to film Y może dostać nominację, a film X niestety nie. Takie rozwiązanie faworyzuje tytuły, które u nawet niewielkiej liczby odbiorców wzbudziły skrajnie pozytywne emocje, a nie takie, które były „tylko” dobre według większości osób.

Na drugi etap przychodzi pora pod koniec stycznia, gdy wyłonieni zostaną ostateczni nominowani. Członkowie Akademii ponownie otrzymują karty do głosowania, a decyzję muszą podjąć do wtorku przed oscarową niedzielą. W finałowym głosowaniu nie ma ograniczeń z pierwszego etapu – każdy członek Akademii może oddać głos w każdej kategorii. Na szczęście na tym etapie jest dużo prościej – każdy głosuje na jedną pozycję w danej kategorii. Wygrywa posiadacz największej liczby głosów.

Filmy nieanglojęzyczne

Inaczej wygląda sytuacja jeśli chodzi o filmy nieanglojęzyczne. Kategoria ta jest czasem błędnie określana mianem Oscara dla „najlepszego filmu zagranicznego”, tymczasem jedynym kryterium jest w tym przypadku nie kraj pochodzenia, a język filmu. Jeśli więc film został nakręcony poza terytorium USA, ale jego głównym językiem jest angielski to nie może on wziąć udziału w tej kategorii. Analogicznie, jeśli film został nakręcony w języku np. hiszpańskim, to mimo tego, że wyprodukowano go w USA, może on walczyć o statuetkę w tej kategorii. Filmy nieanglojęzyczne mogą oczywiście być nominowane w pozostałych kategoriach i walczyć o zwycięstwo z filmami anglojęzycznymi.

W kraju, który wyraża zainteresowanie udziałem w wyścigu o statuetkę tworzona jest specjalna komisja, która wybiera jeden film i przesyła kandydaturę do Akademii. Premiera danego filmu musiała mieć miejsce w kraju produkcji między październikiem roku poprzedzającego rozdanie o dwa lata, a wrześniem roku bezpośrednio poprzedzającego rozdanie. Tym sposobem nominowanymi w tym roku mogły być filmy, które swój pierwszy publiczny pokaz miały w terminie od 1 października 2016 do 30 września 2017. Film musiał być również pokazywany w jakimkolwiek kinie danego kraju codziennie przez przynajmniej tydzień. Spośród wszystkich otrzymanych kandydatów (rekord – 89 w 2016 roku) specjalny komitet wybiera 9 finalistów, a później drugi komitet skraca tę listę do 5 pozycji. I w końcu z tych 5 ostatecznych pozycji członkowie Akademii, za pomocą głosowania, wybierają zwycięzcę.

Ku mojej uciesze, w tym roku polscy dystrybutorzy spisali się na medal – wszystkie 9 filmów, rywalizujących w głównej kategorii, będziemy mieli okazję obejrzeć w kinie przed rozdaniem nagród. Dwa z nich mogliśmy już zobaczyć w ubiegłym roku (Dunkierka, Uciekaj!), a pozostałe 7 ma swoją premierę w lutym lub w pierwszy piątek marca. Wręczenie nagród odbędzie się 4 marca w Hollywood’s Dolby Theatre w Los Angeles. Ceremonia rozpocznie się o godzinie 2 w nocy z niedzieli na poniedziałek czasu polskiego, a będzie ją można obejrzeć, tak jak w poprzednich latach, na Canal+. Prowadzącym, drugi rok z rzędu, będzie Jimmy Kimmel.

Ilustracja wprowadzenia: materiały prasowe